BBC
Tiếng Việt
18 tháng 4 2017
Trung
Quốc tiếp tục phản đối việc triển khai hệ thống phòng thủ hỏa tiễn tầm cao THAAD
ở Hàn Quốc trong khi hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson của Hoa Kỳ đang đến
vùng Đông Bắc Á nhằm răn đe Bắc Hàn.
Dân Trung Quốc 'bộc phát' phản đối siêu thị Lotte của Hàn Quốc vì vụ triển
khai hệ thống THAAD. GETTY IMAGES
Nhưng cách xử lý cuộc khủng hoảng mà tác giả Niall
Ferguson (Sunday Times 16/04/2017) gọi là 'của chính Trung Quốc", cũng làm
lộ ra những chiêu thức Bắc Kinh đã áp dụng trong ngoại giao khu vực.
Grant Newsham, trong bài 'The Real Reason China Is
Desperate to Stop THAAD' (National Interest, 25/03/2017 ) nêu ra mô thức hành xử
quen thuộc (familiar Chinese modus operandi) của Trung Quốc.
Đây là cách Trung Quốc làm gần đây nhất nhắm vào Hàn
Quốc giống như đã làm với Nhật Bản, Đài Loan và Philippines trước đây.
Sự
kiện nhỏ - thách thức lớn
Về cơ bản, theo tác giả, mục tiêu của Trung Quốc là
làm lung lay các cam kết của Hoa Kỳ trợ giúp đồng minh có hiệp ước hoặc đối
tác trong vùng thông qua các bước đi nhỏ, cụ thể, tưởng như không có liên quan
gì đến nhau.
Ông Grant Newsham mô tả rằng trong vụ gây sức ép lên
Seoul, Bắc Kinh đã:
1.
Chọn cách đánh vào một hành động bị Trung Quốc coi là mang tính tấn công - vụ
triển khai tên lửa THAAD - dù Hoa Kỳ nói nó chỉ nhằm ngăn chặn tên lửa
Bắc Hàn.
2.
Đe dọa liên tiếp và gây thiệt hại về kinh tế: cấm tập đoàn Lotte, xóa tour du
lịch và chặn mua bán hàng Hàn Quốc trên mạng.
3.
Chối bỏ thẳng thừng rằng sự việc có chỉ đạo mà nói phản ứng
chính đáng chỉ đến từ người dân Trung Quốc 'bị xúc phạm'.
Trung Quốc cũng tìm cách nhắn nhủ Hàn Quốc rằng quan
hệ với Hoa Kỳ không đáng cái giá phải trả về kinh tế và an ninh nếu làm xúc phạm
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, theo Grant Newsham.
Kể cả khi Seoul vẫn tiếp tục kế hoạch nhận hệ thống
THAAD, liên minh quân sự với Hoa Kỳ ít ra cũng bị rung động và các bên có thể
sẽ phản tự hạn chế trong quan hệ tương lai vì lo ngại về phản ứng của Trung Quốc.
Chính thức mà nói, Trung Quốc, qua lời Bộ trưởng
Ngoại giao Vương Nghị đã cảnh báo 'xung đột có thể xảy ra bất cứ lúc nào'
trong khi căng thẳng về chủ đề Bắc Hàn gia tăng.
Đây là cách 'kiểu gì Trung Quốc cũng thắng'.
Grant Newsham nhắc lại vụ việc tương tự với
Philippines năm 2012 sau khi Tổng thống Aquino sát lại gần Hoa Kỳ.
1. Trung Quốc chọn một điểm tưởng như chẳng
có gì quan trọng là bãi cạn Scarborough, nằm trong Vùng Kinh tế Đặc quyền của
Philippines, đưa thuyền vào nhằm nắn gân Hoa Kỳ đi kèm với lời hứa (suông)
rằng Trung Quốc sẽ rút ra nếu Hải quân Philippines cũng rút khỏi vùng này.
2. Gây
sức ép về kinh tế như chặn nhập khẩu chuối từ Philippines và dọa sẽ còn
làm nặng tay hơn.
3.
Hoa Kỳ phản ứng èo uột trong vụ Trung Quốc ngăn lối vào Scarborough
và có vụ Tòa án Trọng tài Thường trực bác bỏ hành vi của Trung Quốc. Điều này tạo
ra nghi ngờ về khả năng Hoa Kỳ giữ cam kết theo hiệp ước phòng thủ với
Philippines.
Cùng với nhiệm kỳ tổng thống của ông Rodrigo
Duterte vốn đã không mặn mà với Mỹ, liên minh Hoa Kỳ- Philippines không tan rã
nhưng bị lung lay.
Trung Quốc cũng làm như vậy với Đài Loan (dùng đe dọa
trực diện, tiếp theo là trả đũa kinh tế...) và thậm chí với cả Nhật Bản.
Năm 2012, Trung Quốc chọn cớ Nhật Bản "quốc hữu
hóa" quần đảo Senkaku mà Tokyo nắm để tung ra cuộc khẩu chiến, rồi liên
tiếp cho tàu cá và tàu hải giám vào biển của Nhật, có tàu Hải quân Quân Giải
phóng đứng trông coi.
Trung Quốc cũng cấm xuất khẩu đất hiếm sang Nhật với
lý do là loại khoáng sản này chỉ còn đủ cho khách hàng Trung Quốc.
Các cuộc biểu tình "tự phát" bài Nhật và
vì 'quần đảo Điếu Ngư' cũng đột nhiên bùng lên ở Trung Quốc, gồm cả các vụ
đập phá cơ sở kinh doanh của Trung Quốc.
Thậm chí lái những xe do Nhật Bản sản xuất cũng trở
nên rủi ro với một số người.
Tất cả chỉ nhằm tạo ra nghi ngờ ở Nhật về cam kết của
Hoa Kỳ, và cũng tạo ra lo ngại ở Mỹ sợ bị lôi kéo vào một cuộc chiến nhân
danh Nhật Bản "chỉ vì vài khối đá ngoài biển", tức quần đảo Senkaku.
Chỉ
giỏi chiến thuật nhưng phản tác dụng?
Theo kết luận của Grant Newsham, các nỗ lực của
Trung Quốc gây sức ép lên Nhật Bản lại tạo ra hậu quả không trông đợi.
Nhật Bản đã tăng quyết tâm thúc đẩy quốc phòng và
công chúng Nhật cũng có thái độ cứng rắn hơn trước Trung Quốc.
Hai Tổn thống
Hoa Kỳ nhấn mạnh lại cam kết phòng thủ với Nhật Bản, gồm cả việc bảo vệ lãnh
thổ cho Nhật.
Hoa Kỳ và Hàn Quốc vẫn quyết tâm triển khai hệ thống THAAD dù Trung Quốc
phản đối. GETTY IMAGES
Tác giả này cho rằng Trung Quốc cũng từng dùng chiêu
thức tương tự gần đây với Singapore, đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ trong
ASEAN và có thể nhắm vào cả liên minh Mỹ - Úc cũng như khai thác vấn đề nội
bộ ở Malaysia và Thái Lan để làm yếu đi vị thế của Mỹ.
Nhưng lời kết luận là Trung Quốc có thể chỉ giỏi
tính về chiến thuật hơn là chiến lược và chiến thuật của họ cũng không phải
lúc nào cũng có hiệu quả.
Tác giả kêu gọi Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ Donald Trump
nên tránh không bị Trung Quốc lôi kéo vào các sự kiện cụ thể mà hãy nhìn toàn
bộ bức tranh khu vực, tập trung đặt ưu tiên cho việc xây đắp các liên minh
chính thức và không chính thức trong toàn vùng Ấn Độ Dương sang Thái Bình
Dương.
Điểm mấu chốt, theo Grant Newsham là Hoa Kỳ cần hiểu
rằng "THAAD ở Nam Hàn không phải chỉ là hỏa tiễn và Biển Nam Trung Hoa
không phải chỉ là chuyện tranh chấp cá".
Xem
thêm:
No comments:
Post a Comment